Przejdź do treści
Publikacje Data publikacji: 24 lutego 2025

Założenie firmy jest proste, ale Polacy boją się tego kroku

Grupa młodych ludzi rozważa otwarcie działalności gospodarczej
Grupa młodych ludzi rozważa otwarcie działalności gospodarczej
Autor Redakcja PARP Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Założenie firmy w naszym kraju jest proste – uważa tak ponad 83% Polaków, ale tylko 43% jest zdania, że własny biznes to dobry sposób na zrobienie kariery. To strach przed porażką powstrzymuje Polaków przed założeniem własnej działalności. Polska nie jest w tym obszarze odosobniona, sytuacja wygląda podobnie w innych krajach. Taki obraz przedsiębiorczości wynika z opublikowanego właśnie międzynarodowego raportu Global Entrepreneurship Monitor (GEM) "Entrepreneurship Reality Check”. Badanie GEM realizuje w Polsce Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wraz z Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach.

Nie zakładamy firm, bo boimy się porażki

Z najnowszych danych GEM wynika, że na całym świecie doświadczenie pandemii i zapoczątkowanego nią wzrostu kosztów prowadzenia działalności pogłębiło strach przed porażką. W 2019 r. 44% osób deklarowało, że choć dostrzegają okazje biznesowe, nie zakładają działalności w obawie przed niepowodzeniem, a w 2024 roku odsetek ten wzrósł do 49%.

Jak na tym tle wygląda przedsiębiorczość w Polsce? Niemal połowa dorosłych Polaków zna kogoś, kto niedawno założył firmę, a podobny odsetek uważa, że ma odpowiednie umiejętności i wiedzę do prowadzenia własnego biznesu. Większość (83%) jest zdania, że założenie firmy w Polsce jest proste, a prawie trzy czwarte dostrzega dobre możliwości rozpoczęcia działalności w swojej okolicy, niestety ponad połowę (52%) powstrzymuje obawa przed porażką (11. miejsce na świecie na 51 badanych państw).

– Poza obawą o reakcje społeczeństwa na porażkę, którą obserwowaliśmy w innych badaniach prowadzonych przez nas w PARP, wydaje się, że obecne wysokie wskazania strachu przed porażką wynikają z niechęci do podejmowania ryzyka oraz wciąż dobrej sytuacji na rynku pracy. Można powiedzieć, że to właśnie ta cecha została wzmocniona podczas pandemii, kiedy uświadomiliśmy sobie ryzyko wpisane w prowadzenie działalności gospodarczej. Kolejne wydarzenia: wojny, kryzysu energetycznego i dynamicznego wzrostu cen przyniosły niepewność o przyszłość i spadek realnych dochodów do dyspozycji. Nie bez znaczenia są także uwarunkowania rynku pracy – z jednej strony niskie bezrobocie, z drugiej rosnące koszty zatrudnienia i coraz większa presja na dostosowanie się do najnowszych regulacji i trendów. Na tym tle opcja pracy najemnej wydaje się być znacznie bezpieczniejszym wyborem, tylko czy korzystnym dla gospodarki w długim okresie? 

– mówi Anna Tarnawa, lider polskiego zespołu badawczego GEM, kierownik sekcji Badań i Strategii w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Wczesna i dojrzała przedsiębiorczość

Niepokojąco wygląda także autorski wskaźnik GEM dotyczący przedsiębiorczości we wczesnym stadium. Oznacza on procent ludności w wieku produkcyjnym, która jest na etapie zakładania działalności gospodarczej lub prowadzenia firmy nie dłużej niż 3,5 roku. Wynosi on zaledwie 2,5%, co plasuje Polskę na ostatnim miejscu na świecie, także pod względem planów w zakresie zatrudniania pracowników.

Tego samego nie można powiedzieć o dojrzałej przedsiębiorczości, czyli właścicielach firm obecnych na rynku ponad 3,5 roku. Ich udział w populacji dorosłych wynosi 12,8% (7. miejsce na świecie), a plany w obszarze zatrudnienia są zbliżone do średniej europejskiej, choć nieco niższe.

Dlaczego Polacy zakładają firmy? W większości powodem nie jest chęć zmiany świata czy potrzeba kontynuowania tradycji rodzinnych, a konieczność zarobkowania w obliczu ograniczonej liczby miejsc pracy (71% wskazań właścicieli młodych firm).

Dobre warunki dla rozwoju firm?

Gospodarka Polski odbiła w 2024 roku, osiągając według Eurostatu wzrost PKB na poziomie 3,0% (czwarty najwyższy w UE, na równi z Hiszpanią, wobec 0,1% w 2023 r.), inflację na poziomie 3,8% oraz niską stopę bezrobocia (2,9%, drugą najniższą w UE). Jednak wysokie koszty pracy i energii pozostają główną barierą dla działalności przedsiębiorczej. W 2024 r. w Polsce – w porównaniu do poprzednich czterech lat – nie nastąpiła poprawa uwarunkowań rozwoju przedsiębiorczości, która jest przedmiotem badań GEM. Ocena z 2024 r. była nieco słabsza niż w 2023 r., ale lepsza niż w 2022 r. Świadczy o tym wartość Krajowego Wskaźnika Uwarunkowań Przedsiębiorczości (NECI), która dla Polski w 2024 r. wynosiła 4,0 pkt, w latach 2020–2021 oraz 2023 r.  – 4,2 pkt a w 2022 r. – 3,8 pkt.

– Wartość tego wskaźnika jest jednak wciąż stosunkowo niska i pokazuje, że Polska ma jeszcze dużo do zrobienia w kwestii poprawy warunków sprzyjających powstawaniu i rozwojowi firm. Działania w zakresie deregulacji w całej UE zapowiedziała też Komisja Europejska, jak również polski rząd, czego efekty będzie można zaobserwować w kolejnych pomiarach badania GEM 

– mówi Paulina Zadura, dyrektor Departamentu Analiz i Strategii Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

W 2024 r., podobnie jak w poprzednim roku, tylko jeden z 13 analizowanych obszarów – otwartość rynku zewnętrznego – został oceniony lepiej niż średnio w krajach Europy. Relatywnie wysoko oceniono też dostęp do infrastruktury technicznej, ale była to ocena nieco niższa od przeciętnej w tych krajach. Poprawy natomiast wymagają przede wszystkim edukacja przedsiębiorczości (zarówno na poziomie podstawowym i średnim, jak i na etapie uczelni i kształcenia zawodowego), obszary związane z B+R i transferem wiedzy czy łatwością uzyskania finansowania, polityka wspierania przedsiębiorczości, kwestia biurokracji i podatków oraz dostępności i efektywności programów publicznych wspierających rozwój firm.

Jeśli chcemy budować konkurencyjną gospodarkę, musimy nie tylko upraszczać formalności związane z prowadzeniem działalności, ale przede wszystkim edukować i wspierać przedsiębiorców, aby lepiej radzili sobie z wyzwaniami 

– podsumowuje Przemysław Zbierowski, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach i członek polskiego zespołu badawczego GEM.

Informacja o projekcie

Global Entrepreneurship Monitor to największe międzynarodowe badanie dotyczące przedsiębiorczości. Realizuje je corocznie ponad 50 krajów świata. Jego głównym celem jest porównanie szerokiego spektrum przejawów przedsiębiorczości, a także mierzenie różnic w aktywności przedsiębiorczej pomiędzy krajami, identyfikowanie czynników determinujących poziom aktywności przedsiębiorczej, wskazywanie rozwiązań systemowych podnoszących poziom aktywności przedsiębiorczej.

GEM został utworzony w 1997 r. z inicjatywy Babson College z Bostonu oraz London Business School. W Polsce przedsięwzięcie realizowane jest przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach od 2011 roku. Rokrocznie PARP wydaje raport prezentujący obraz przedsiębiorczości w Polsce na tle innych krajów świata. Raport z badań GEM Polska dostępny na stronie PARP. Wyniki prezentowane w niniejszej informacji prasowej pochodzą z Raportu GEM Polska 2025 (w przygotowaniu).