Rok 2025 stoi pod znakiem inkluzywności?
W Polsce mieszka 5,4 mln osób niepełnosprawnych, co stanowi 14,3% naszego społeczeństwa - na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku na dzień 31 marca 2021 r. To ogromna rzesza potencjalnych klientów, o których warto zadbać poprzez dostosowanie usług i produktów do ich potrzeb. Pamiętajmy też, że współcześnie budowanie marki inkluzywnej przekłada się nie tylko na zwiększenie zysków, lecz także pozytywnie wpływa na lojalność klientów, rozwój i reputację firmy. Rosnąca potrzeba działań na rzecz poprawy dostępności w naszym otoczeniu skłania Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) do kontynuacji działań skupiających się na tym zagadnieniu. 5 marca br. PARP ogłosiła start trzeciego naboru do Ścieżki SMART w zakresie dostępności. Budżet to 100 mln zł!
Firmy, które uwzględniają potrzeby osób ze szczególnymi wymaganiami, są w stanie znacząco poszerzyć grono swoich klientów i zyskać przewagę konkurencyjną w branży. Wprowadzenie prostych rozwiązań, takich jak większy kontrast na stronach internetowych, napisy do materiałów wideo czy stosowanie jasnego i przystępnego języka, może sprawić, że więcej osób chętniej skorzysta z oferowanych usług lub produktów. Pamiętajmy również, że takie ułatwienia są intuicyjne i wygodne dla wszystkich użytkowników. Dostępność jest też postrzegana jako wyraz troski o klientów i dowód odpowiedzialności społecznej.
Co z tą dostępnością?
Podmioty publiczne spełniają mniej niż połowę (ok. 41%) wymaganych ustawą rozwiązań zapewniających dostępność architektoniczną, cyfrową oraz informacyjno-komunikacyjną osobom z niepełnosprawnościami. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ponad cztery lata temu, w styczniu 2021 roku. O tym, czy przez ten czas sytuacja się poprawiła, dowiemy się już wkrótce, ponieważ do 31 marca br. wszystkie urzędy gmin, miast i powiatów oraz podległe im jednostki mają obowiązek złożyć raport dotyczący spełniania minimalnych wymagań w zakresie dostępności.
Wiele wskazuje na to, że wnioski będą bardziej budujące niż kilka lat temu. W 2024 roku weszły w życie nowe regulacje, które zobowiązują właścicieli budynków użyteczności publicznej do dostosowania swoich obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego, wszystkie nowe budynki oraz te, które przechodzą remonty, muszą być dostosowane do osób z ograniczoną mobilnością. To oznacza konieczność montowania wind, krzesełek schodowych, podjazdów, a także szerokich drzwi, które umożliwiają swobodny dostęp osobom na wózkach inwalidzkich.
Ponadto wiele miast uruchomiło aplikacje, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami znaleźć najdogodniejsze trasy, wejścia do budynków czy przystanki transportu publicznego w pełni dostosowane do ich potrzeb.
Temat inkluzywności nie dotyczy jednak wyłącznie sektora publicznego. Wielkimi krokami zbliżamy się do wejścia w życie Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA). Nastąpi to 28 czerwca br. – od tego dnia prawo do dostępności nie będzie już tylko wymogiem dla instytucji publicznych. W Polsce zaczną obowiązywać regulacje, zgodnie z którymi zarówno duże korporacje, jak i mniejsze przedsiębiorstwa będą musiały dostosować swoje oferty do osób ze szczególnymi potrzebami. Konieczność wdrażania nowych standardów będzie spoczywała na firmach z różnych branż – od technologii komputerowych, przez e-commerce, po sektor bankowy i transport pasażerski. Dyrektywa EAA zobliguje nas do tego, by działać w taki sposób, aby nikt nie był wykluczony z dostępu do usług czy produktów. Dostępność będzie naszą codziennością.
Niedostępność cyfrowa – czy naprawdę nas na nią stać?
Zgodnie z danymi przytaczanymi w raporcie z 2023 roku pn. „Dostępność cyfrowa w polskim biznesie” w Polsce już 77% internautów robi zakupy online, a całkowita liczba użytkowników Internetu sięga prawie 30 mln. Wśród e-konsumentów dominują dwie grupy wiekowe: 35–49 oraz 50+. Trzeba mieć też na uwadze, że liczba osób w wieku 60+ stanowi obecnie około 23% całkowitej ludności Polski, natomiast według prognoz w roku 2080 osoby w wieku poprodukcyjnym będą stanowić niemal 40% całego społeczeństwa. To oznacza, że już teraz firmy powinny mocno obrać kurs w stronę inkluzywności i wyjść ze swoją ofertą naprzeciw seniorom.
W 2016 r. autorzy raportu „The Click-Away Pound Report” alarmowali, że w samej Wielkiej Brytanii ponad 4 mln osób opuściło witrynę internetową sklepu online ze względu na napotkane bariery, zabierając ze sobą wydatki szacowane na 11,75 mld funtów. W 2019 roku ponownie przeprowadzono badania i porównano wyniki – w trzy lata wartość utraconego biznesu wzrosła aż do 17,1 mld funtów w konsekwencji wprowadzonych zmian w zakresie dostępności. Wnioski nasuwają się same – warto inwestować w rozwiązania przystępne dla wszystkich!
Zgarnij dofinansowanie na burzenie barier!
Na początku marca PARP ogłosiła konkurs realizowany w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027 pn. „Ścieżka SMART – nabór tematyczny Dostępność”. Projekt może składać się maksymalnie z siedmiu różnych modułów, które mogą być realizowane w sposób linearny (realizacja danego modułu jest kontynuacją innego modułu) lub nielinearny (moduły realizowane niezależnie). Przedmiotem każdego z modułów realizowanych w ramach projektu musi być rozwiązanie problemów osób ze szczególnymi potrzebami. Rozumie się przez to zniesienie co najmniej jednej lub więcej barier występujących np. w przestrzeni fizycznej (w tym budynkach, urządzeniach), rzeczywistości cyfrowej, systemach informacyjno-komunikacyjnych, produktach, usługach, procesach lub zaspokojenie szczególnych potrzeb tych osób. Jednocześnie cele ogólne Ścieżki SMART pozostają niezmienione, tj. rozwijanie i wzmacnianie zdolności badawczych i innowacyjnych przedsiębiorstw, ukierunkowane na wdrażanie innowacji produktowych lub procesowych oraz cyfryzacja i transformacja przedsiębiorstw w kierunku zrównoważonego rozwoju, internacjonalizacja przedsiębiorstw i wzrost kompetencji kadr.
Dofinansowanie na wdrożenie innowacji wynosi do 80% w zależności od rodzaju wydatku, wielkości przedsiębiorstwa oraz lokalizacji inwestycji. Można je przeznaczyć np. na zakup lub leasing gruntów, nieruchomości, maszyn i urządzeń, a także na zakup usług doradczych czy usług zewnętrznych związanych ze wsparciem innowacji. Ponadto dofinansowaniu podlegają m.in. koszty materiałów budowlanych, wydatki związane z uzyskaniem patentu, licencji czy koncesji, a także połączone z ustanowieniem dodatkowego zabezpieczenia umowy o dofinansowanie.
Wnioski można składać od 10 kwietnia do 12 czerwca br. Budżet to 100 mln zł. O dofinansowanie mogą ubiegać się wyłącznie mikro, mali i średni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek o dofinansowanie obowiązkowo musi obejmować co najmniej jeden z dwóch modułów: moduł B+R lub moduł wdrożenie innowacji. Pozytywną ocenę mogą uzyskać produkty innowacyjne co najmniej na skalę krajową.
Więcej informacji na temat naboru można przeczytać na stronie PARP.
16 projektów może otrzymać wsparcie. Co z resztą?
Eksperci PARP dokonali już podsumowania pierwszego etapu oceny w drugim naborze Ścieżki SMART w zakresie dostępności. Złożono 91 wniosków o dofinansowanie, z czego tylko
16 z nich spełniło wymagane kryteria i zakwalifikowało się do drugiego etapu. Ich wartość oszacowano na przeszło 89,3 mln zł, co oznacza wykorzystanie alokacji (222 mln zł) na poziomie 40,23%.
W pierwszym etapie odrzucono aż 75 zgłoszeń z 91. Głównym powodem (ponad 51%) był „brak zgodności złożonych wniosków z zakresem tematycznym naboru Dostępność”. Co dokładnie kryje się pod tym sformułowaniem, tłumaczy jeden z ekspertów oceniających wnioski:
– Przede wszystkim wnioskodawcy nie definiowali w precyzyjny sposób grupy docelowej osób ze szczególnymi potrzebami, do której skierowane będą rozwiązania planowane do opracowania lub wdrożenia w ramach realizacji projektu. Brakowało również określenia konkretnych barier, które zostaną przełamane w celu zapewnienia dostępności rozwiązania projektowego dla osób ze szczególnymi potrzebami. Spory odsetek wnioskodawców nawet nie zdawał sobie sprawy z tego, jakie warunki należało spełnić, aby aplikować w ramach naboru ukierunkowanego na dostępność.
Zdecydowana większość wnioskodawców w swoich projektach deklarowała wybór modułu B+R, jednak analiza ekspercka pokazała, że niewiele z przedstawionych projektów w rzeczywistości miało charakter badawczo-rozwojowy, a planowanych rezultatów tych prac nie można było uznać za innowacyjne.
Na jakie kwestie wnioskodawcy powinni zwracać szczególną uwagę w procesie aplikacji, by uniknąć najczęściej popełnianych błędów? Na to pytanie odpowiada dr hab. inż. Dorota Wilk-Kołodziejczyk, która m.in. prowadzi warsztaty dla przedsiębiorców:
– Wnioskodawca, wypełniając wniosek w tym konkursie, powinien pamiętać, że zgodność projektu z zasadami dostępności wskazuje się nie tylko poprzez wpisanie 1000 znaków w komórce „Zgodność z zakresem naboru”. Zgodność z zakresem naboru, czyli w tym przypadku z zasadami odstępności, powinna być odzwierciedlona przykładowo w przypadku modułu B+R, w realizacji zaplanowanych prac B+R, we wskaźnikach innowacyjności, kamieniach milowych oraz cechach innowacji planowanej do opracowania.
Ekspertka zwraca również uwagę na inny często pojawiający się problem w zakresie innowacji, które powinny być efektem prac badawczo-rozwojowych:
– Jak już wielokrotnie wspominałam podczas spotkań w ramach warsztatów organizowanych przez PARP „Jak skutecznie ubiegać się o dofinansowanie projektu – warsztaty dla MŚP”, że cechy innowacji powinny wynikać z prac B+R. W przypadku Ścieżki SMART w zakresie dostępności wnioskodawca musi jasno zdefiniować, jaki problem osób ze szczególnymi potrzebami rozwiązuje w ramach prac B+R. Wnioskodawcy najczęściej wskazują, że w trakcie projektu wykonają przykładowo prace znoszące bariery architektoniczne, ale prace te nie są związane z pracami B+R występującymi w module B+R. Te z kolei często dotyczą zupełnie innego zagadnienia
– podkreśla Dorota Wilk-Kołodziejczyk, i dodaje:
– Należy pamiętać, że dostępność ma nie być dodatkiem do prac zaplanowanych w module, ale ma być głównym ich wynikiem i prowadzić do opracowania innowacji będącej ich wynikiem.
Szansa na rozwój Twojej firmy dzięki dostępności
Osoby zainteresowane aplikowaniem do Ścieżki SMART w zakresie dostępności zachęcamy do wzięcia udziału w szkoleniach organizowanych przez PARP w ramach inicjatywy „Dostępność szansą na rozwój 3 – oferta dla przedsiębiorców”.
Głównym celem jest zwiększenie świadomości przedsiębiorców na temat korzyści biznesowych wynikających z zastosowania zasad dostępności, w tym uniwersalnego projektowania, a także zapoznanie ich z wymaganiami Dyrektywy EAA. Konkurs adresowany jest do przedsiębiorstw o różnej skali działalności, obejmuje mikro, małe, średnie i duże firmy. W ramach konkursu są przewidziane szkolenia ogólne, specjalistyczne, fakultatywne oraz doradztwo. Przykładowo część specjalistyczna obejmuje m.in. planowanie strategii rozwoju produktów, których funkcjonalność może zostać dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i ograniczeniami funkcjonalnymi. Warsztatowy charakter umożliwi wspólne szukanie rozwiązań, które sprawią, że istniejące produkty i usługi staną się atrakcyjne dla większej grupy klientów. Uczestnictwo w trzeciej edycji tego wydarzenia z pewnością rozwieje wiele wątpliwości dotyczących składania wniosków do Ścieżki SMART
w zakresie dostępności.
Udział w szkoleniach i doradztwie poszkoleniowym jest w 100% finansowany z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego 2021–2027, co oznacza, że uczestnicy nie ponoszą żadnych opłat. Średnie dofinansowanie wyniesie 9 411,76 na osobę. Zgłoszenia będą przyjmowane aż do grudnia 2027 roku.