Inwestycje zagraniczne w Ukrainie: szanse i możliwości w cieniu wyzwań 

Trwający od trzech lat konflikt w Ukrainie niesie za sobą daleko idące, negatywne skutki zarówno dla obydwu zaangażowanych stron, jak również dla gospodarek regionu Europy Środkowo-Wschodniej i globalnych inwestorów zagranicznych. Mimo niestabilnego otoczenia wielu inwestorów dostrzega w tym kraju ogromny potencjał. Jak podkreślają eksperci Investment Monitor, przedsiębiorcy inwestują w strefach konfliktu i akceptują związane z tym wyższe ryzyko, mając na uwadze, że może się ono opłacić podczas odbudowy kraju. 

Od początku wojny, inwestorzy z 100 krajów założyli na Ukrainie ponad 3000 nowych firm, a Polska plasuje się na trzecim miejscu pod względem liczby nowo utworzonych przedsiębiorstw, wyprzedzając Niemcy, USA i Wielką Brytanię¹. Najnowsze dostępne dane mówią o 3,6 tys. Polskich firm działających w Ukrainie. Tylko w czasie ostatnich trzech lat, a więc w okresie od wybuchu wojny, założono 300 spółek z polskim kapitałem.

Polski biznes w Ukrainie

Według analiz Ośrodka Studiów Wschodnich, na koniec 2023 roku skumulowana wartość polskich inwestycji na Ukrainie wyniosła 780 mln USD, co stanowiło 2,6% (wg Narodowego Banku Ukrainy było to 2,2%) bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w tym kraju. Polska znalazła się tym samym na 10. miejscu wśród zagranicznych inwestorów. Przed nami znalazły się: Cypr (28,2%), Niderlandy (24,7%), Szwajcaria (6,9%), USA (5,3%), Wielka Brytania (4,8%). Niemcy (4,3%), Austria (3.6%), Luksemburg (3,5%) oraz Francja (3,2%). Dla porównania wartość polskich inwestycji na Ukrainie w 2016 roku wyniosła, wg. danych NBU, 509 mln USD, co stanowiło 1.6% BIZ w tym kraju. 

Według raportu opracowanego przez PFR TFI, PwC Polska oraz KUKE pt. “Kierunek: Wschód. Aktualne trendy i atrakcyjne kierunki ekspansji zagranicznej w obliczu zawirowań geopolitycznych”, od rozpoczęcia wojny, Polska, po raz pierwszy w historii, została największym partnerem w wymianie handlowej Ukrainy. Warto zauważyć, że Polska jest jednocześnie pierwszym krajem, który wprowadził kompleksowe regulacje i zachęty dla krajowego biznesu do inwestowania w Ukrainie, jak Polsko-Ukraiński Hub Współpracy Gospodarczej, utworzony przez PFR.

Mimo trwających działań wojennych, polski biznes szuka możliwości działania w Ukrainie. Przypomnę, że we wspomnianym raporcie “Kierunek: Wschód...” Ukraina znalazła się na podium w rankingu państw I kręgu zainteresowania, co wskazuje na duży potencjał kraju. W nowym badaniu, którego wyniki opublikowała ostatnio “Rzeczpospolita”, możliwość inwestowania w Ukrainie rozważa łącznie 29 proc. polskich firm. 

Biznes działa strategicznie

Można powiedzieć, że polscy przedsiębiorcy chcą zrobić krok naprzód, mając w perspektywie przyszłą odbudowę kraju z wojennych zniszczeń oraz wziąć udział w modernizacji tej liczącej się gospodarki. To bardzo dobra strategia. Im wcześniej będziemy na miejscu jako polski biznes i instytucje finansowe – tym większe są nasze szanse na udział w odbudowie.  Dogodne położenie, bliskie relacje gospodarcze i handlowe z Ukrainą sprawiają, że Polska może odegrać w tym obszarze znaczącą rolę, m.in. jako hub logistyczny, zaplecze konstrukcyjne i kapitałowe. Jako Grupa PFR mamy narzędzia, by wzmacniać pozycję polskich firm, które chcą inwestować kapitałowo w Ukrainie – m.in. z udziałem Funduszu Ekspansji Zagranicznej. 

Pierwszym przykładem inwestycji, w którą zaangażował się fundusz, są przejęcia ukraińskich spółek zrealizowane przez Grupę Euvic. Pod koniec 2024 r. zarządzany przez PFR TFI Fundusz Ekspansji Zagranicznej 2 FIZ AN i Grupa Euvic podpisały umowę inwestycyjną, zgodnie z którą Fundusz udzieli finansowania dłużnego na przejęcie pakietów udziałów pięciu spółek działających w sektorze IT – dwóch we Lwowie oraz w Kijowie, Charkowie i Winnicy.

Ukraińska Dolina Krzemowa

To nie przypadek, że nasz pierwszy projekt inwestycyjny w Ukrainie dotyczy sektora IT. W ciągu ostatnich 25 lat ukraiński sektor IT dokonał ogromnego skoku. Zaczynając niemal od zera, przekształcił się w przemysł, zatrudniający prawie 300 tys. specjalistów i rozwijający się o 25-30% rocznie. W roku 2021 znajdował się na szczycie listy eksporterów usług (6,8 mld USD) i generował ponad 4% PKB Ukrainy. Mimo trwającej wojny wzrost sektora IT w Ukrainie nie wyhamował. Wręcz przeciwnie. Pomimo wszystkich trudności, z jakimi kraj i jego mieszkańcy borykają się na co dzień, branża IT na Ukrainie nadal działa i rozwija się. Według Ukraine Invest sektor IT wzrósł z 4,5% PKB w 2021 r. do 6% w 2024 r². Nasz sąsiad stał się jednym z najdynamiczniej rozwijających się hubów technologicznych w Europie Wschodniej - rola Ukrainy w międzynarodowej gospodarce cyfrowej staje się coraz bardziej zauważalna.

W ostatnich latach Ukraina stała się jednym z najważniejszych centrów start-up'owych w regionie, a wielu ukraińskich przedsiębiorców tworzy innowacyjne rozwiązania w takich obszarach jak sztuczna inteligencja, blockchain, fintech, medtech, czy automatyzacja.

Współpraca z inwestorami z Europy czy wspomnianych Stanów Zjednoczonych jest kluczowym czynnikiem przyspieszającym rozwój tych młodych firm, a Ukraiński Fundusz Innowacji i programy wsparcia dla start-up'ów, takie jak Diia City, oferują preferencyjne warunki dla inwestorów i przedsiębiorców.

Fundusze UE napędzają gospodarkę

Ukraine Facility, w Polsce zwany Instrumentem na rzecz Ukrainy, to unijny fundusz przeznaczony na odbudowę i modernizację kraju. W okresie 2024-2027 UE przekaże Ukrainie 50 mld euro na pokrycie deficytu budżetowego - plan obejmuje stymulowanie inwestycji prywatnych i publicznych oraz zapewnienie niezbędnego wsparcia technicznego w realizacji programu reform.

Program obejmuje zarówno inwestycje publiczne, jak i prywatne. Polska dzięki sąsiedztwu z Ukrainą, ma naturalne przewagi, które mogą pomóc w wykorzystaniu tej szansy, jako że współpraca z ukraińskimi partnerami jest wspierana przez liczne programy szkoleniowe i doradcze, które umożliwiają polskim firmom nie tylko inwestowanie, ale również aktywne uczestniczenie w reformach strukturalnych w Ukrainie.

Polska jako kraj posiadający doświadczenie w transformacji gospodarczej już teraz odgrywa widoczną i znaczącą rolę w przekazywaniu know-how, co stanowi dodatkową wartość w kontekście międzynarodowych projektów inwestycyjnych. Jednak inwestycjami w rynek naszego sąsiada interesują się także inne kraje. 

Szersza perspektywa geopolityczna

Państwa, takie jak Niemcy, Polska, Francja, Holandia czy Szwecja są niewątpliwie bardzo aktywne na rynku ukraińskim. Dla wielu unijnych inwestorów Ukraina jest naturalnym rynkiem zbytu i szansą na wzmocnienie długofalowej współpracy, zwłaszcza w świetle wsparcia przez fundusze UE. 

Poza Unią są jednak inni gracze rynkowi. Chiny szybko stały się jednym z najważniejszych partnerów gospodarczych Ukrainy. Inicjatywa „Pasa i Szlaku” istotnie przyspiesza ten proces, zwłaszcza w obszarze infrastruktury, energetyki oraz produkcji przemysłowej. 

Stany Zjednoczone są kolejnym z największych źródeł bezpośrednich inwestycji zagranicznych, szczególnie w sektorze IT, nowych technologii, finansów i energetyki odnawialnej. Amerykańskie firmy technologiczne, takie jak Google, Microsoft czy Intel, chętnie formują w Ukrainie swoje oddziały, a amerykańscy inwestorzy często angażują się w rozwój ukraińskich start-up'ów, zwłaszcza w branżach takich jak sztuczna inteligencja, fintech, czy e-commerce.  

A co z ryzykami?

Pomimo pewnej stabilizacji, ukraińska gospodarka pozostaje narażona na kryzysy. Zmiany cen surowców energetycznych i eskalacja konfliktu z Rosją mogą prowadzić do niestabilności gospodarczej. Dodatkowo, globalne kryzysy finansowe mogą wywołać odpływ kapitału, dewaluację hrywny i utrudnić dostęp do zewnętrznego finansowania, hamując inwestycje i wzrost gospodarczy.

Poza tym, Ukraina zmaga się z wyzwaniami wewnętrznymi, takimi jak korupcja, niestabilność instytucjonalna oraz potrzeba dalszych reform prawnych i administracyjnych. Choć Ukraina poczyniła postępy w walce z korupcją i przeprowadzeniu niektórych kluczowych reform, wciąż pozostaje wiele do zrobienia w zakresie zapewnienia przejrzystości rynków, egzekwowania praw własności oraz ochrony interesów inwestorów. 

Sytuacja zdecydowanie wymaga świadomego przeanalizowania przed podjęciem ostatecznej decyzji inwestycyjnej, jednak popularność tego kierunku do ekspansji zagranicznej oraz rentowność uplasowanych tam biznesów pokazują, że z odpowiednim podejściem warto dać Ukrainie szansę. Dogłębna analiza rynkowa oraz współpraca z funduszami doradczymi zabezpieczają inwestycję od potencjalnych ryzyk i otwierają przed biznesem realne możliwości rozwojowe. Co więcej, każda nowa inwestycja jest nie tylko zyskiem dla spółki, ale także naprowadzaniem Ukrainy na drogę do szybszego powrotu do odbudowy i rozwoju.  

Źródła danych:

1. Polskie firmy inwestują na Ukrainie mimo wojny - Serwis Odbudowy Ukrainy WEI

2. Ukraine’s Startup Ecosystem in 2025 Is Unbelievably Steadfast