Inwestycje dual-use: nowy trend czy rzeczywista potrzeba?

Dlaczego dual-use jest interesujący dla inwestorów?

Inwestowanie w technologie dual-use przyciąga inwestorów ze względu na ich potencjał zarówno w sektorze cywilnym, jak i obronnym, co zwiększa liczbę potencjalnych klientów i co za tym idzie zwrot z inwestycji. Dlaczego?

• Po pierwsze: technologie tego typu mają szeroki rynek zbytu, co dywersyfikuje ryzyko, a także często są bardzo innowacyjne, co przyciąga uwagę dużych firm technologicznych i inwestorów.
• Po drugie: produkty te mogą korzystać ze wsparcia rządowego i stabilnych zamówień sektora obronnego, co zapewnia długoterminowe przychody.
• Po trzecie: wzrost globalnych napięć i budżetów obronnych zwiększa popyt na zaawansowane technologie, a ich cywilne aplikacje mogą dynamicznie rosnąć. Firmy te często mają przewagę technologiczną, co zwiększa ich wartość i przyciąga inwestorów, jednocześnie chroniąc przed dezinwestycjami dzięki regulacjom prawnym.

Dowodem na wzrost zainteresowania technologiami dual-use jest chociażby NATO Innovation Fund (NIF), który został powołany w czerwcu 2022 roku, kilka miesięcy po rosyjskiej napaści na Ukrainę, i jest częścią agendy NATO 2030. Fundusz ten, dysponujący budżetem miliarda euro, wspiera rozwój zaawansowanych technologii o potencjalnym zastosowaniu w obronności, w tym sztuczną inteligencję, przetwarzanie dużych zbiorów danych, technologie kwantowe, biotechnologię, nowe materiały, energię, systemy napędowe i technologie kosmiczne.

Wśród pierwszych beneficjentów NIF znalazły się firmy takie jak ARX Robotics, Fractile, iCOMAT i Space Forge. NIF wspiera także fundusze venture capital, w tym Alpine Space Ventures, Join Capital, Vsquared Ventures oraz polski OTB Ventures.

Dodatkowo Europejski Bank Inwestycyjny na początku tego roku ogłosił wsparcie w wysokości 6 mld EUR, które ma ułatwić rozwijanie technologii podwójnego zastosowania w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności oraz technologii związanych z eksploracją kosmosu i cyberbezpieczeństwem.

Przykłady ostatnich inwestycji w dual-use

Wśród pierwszych inwestycji NIF można odnaleźć:

• ARX Robotics – rozwija skalowalne systemy robotyczne dla zastosowań obronnych i komercyjnych.
• Fractile – poprawia wydajność sieci neuronowych.
• iCOMAT – opracowuje nowoczesne materiały kompozytowe dla przemysłu lotniczego i motoryzacyjnego.
• Space Forge – działa w obszarze wytwórstwa zaawansowanych materiałów półprzewodnikowych dla infrastruktury krytycznej.

NIF wsparł także Isar Aerospace, niemiecką firmę rozwijającą dwustopniowy pojazd orbitalny Spectrum, który ma na celu wynoszenie małych i średnich satelitów na orbitę. Dzięki finansowaniu, Isar Aerospace kontynuuje inwestycje w produkcję seryjną rakiety Spectrum.

Inwestowanie w technologie dual-use to nie tylko szansa na znaczne zwroty finansowe, ale także możliwość przyczynienia się do zwiększenia bezpieczeństwa narodowego i wspierania innowacyjności.

Technologie dual-use a polityka gospodarcza kraju

Przez ostatnie stulecie Stany Zjednoczone były liderem w adaptacji technologii dual-use, przy czym paradygmat był odwrócony. To technologie rozwijane w instytutach wojskowych czy firmach zbrojeniowych były adaptowane w sektorze cywilnym: Departament Obrony sfinansował powstanie Internetu, a NASA jest siłą napędową globalnej eksploracji kosmosu. Czasy względnego pokoju zmieniły podejście, spadek nakładów na sektor obronny spowodował, że to rynek cywilny stał się motorem gospodarczym i twórcą innowacji.

W obliczu nowych zagrożeń i wyzwań w Azji, Europie i na Bliskim Wschodzie rząd USA ponownie szuka innowacji w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i partnerstw. Przy czym w tej sytuacji to właśnie firmy cywilne mają do zaoferowania wojsku technologie, które mogą diametralnie zmienić sytuację na polu walki czy zwiększyć bezpieczeństwo i odporność kraju.

Polska również zaczyna dostrzegać potencjał w technologiach dual-use, co potwierdzają inicjatywy takie jak program wsparcia innowacji o podwójnym zastosowaniu IDA PFR (Investment and Dual-use tech Adaptation) oraz współpraca z NATO w ramach akceleratora innowacji obronnych DIANA. 

Co ważne, współcześnie szybkość zmian w zakresie zróżnicowanej gamy technologii, w tym szczególnie tych przełomowych, wymusza na Polsce całkiem nowe podejście do mapowania ekosystemu innowacji. A przede wszystkim odpowiedniego zbudowania relacji między strukturami cywilnymi, wojskowymi, biznesem i całą grupą resortów rządowych,  a samymi firmami technologicznymi. Oczywiście, wspomniany proces jest nie  tylko polskim, niejako krajowym wyzwaniem, ale także widoczny jest w innych państwach. We Francji z coraz większym powodzeniem działa chociażby Agence de l’innovation de défense, a w Stanach Zjednoczonych od lat buduje się mosty między innowacjami i siłami zbrojnymi, których symbolem, choć nie jedynym przejawem, jest działanie DARPA.

Polska nie musi już szukać inspiracji za Atlantykiem – wystarczy spojrzeć na Litwę, która rozwija swój ekosystem dual-use dzięki programowi MILInvest, dysponującemu kapitałem 13,5 mln euro oraz dodatkowymi 2,8 mln euro od prywatnych inwestorów. Program ten obejmuje trzy główne obszary wsparcia: pre-akcelerację, akcelerację oraz inwestycje venture capital. Program pre-akceleracji koncentruje się na formowaniu zespołów i generowaniu pomysłów poprzez różne wydarzenia i hackathony. Wybrane zespoły otrzymują wsparcie mentoringowe oraz finansowe. Program akceleracji obejmuje szkolenia, konsultacje w zakresie rozwoju firmy, budowania zespołu, prawa, funduszy oraz sprzedaży. Wybrane mikro i małe przedsiębiorstwa otrzymują początkowe inwestycje. Inwestycje venture capital są przeznaczone na dalszy rozwój firm operujących w sektorze obrony i bezpieczeństwa.

MILInvest realizuje swoje cele poprzez dwa fundusze venture capital: ScaleWolf Accelerator oraz ScaleWolf VC. ScaleWolf Accelerator prowadzi programy pre-akceleracji i akceleracji, natomiast ScaleWolf VC inwestuje w działające już firmy, które stworzyły produkty lub usługi i chcą wejść na nowe rynki. W 2023 roku ScaleWolf zakończył pierwszy program pre-akceleracji, w którym uczestniczyło 52 uczestników, tworząc 20 zespołów. Program akceleracji rozpoczął się w październiku 2023 roku z udziałem 10 firm. W 2024 roku planowane są kolejne programy pre-akceleracji i akceleracji oraz pierwsze inwestycje.

Estoński rząd, pod przewodnictwem premier Kaji Kallas, przyjął w maju 2024 roku strategię mającą na celu wzmocnienie sektora obronnego poprzez utworzenie funduszu o wartości 50 milionów euro, który będzie inwestował w firmy rozwijające technologie obronne i dual-use. Fundusz ten, skoncentrowany na estońskich przedsiębiorstwach, ma zmniejszyć ryzyko inwestycyjne i uczynić te firmy bardziej atrakcyjnymi dla prywatnych inwestorów. Inicjatywa ta ma na celu nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa narodowego, ale także promowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy. 

„Estonia ma bardzo wysoko rozwinięty sektor technologiczny, ale występuje rynkowa luka w wykorzystaniu tego potencjału do zwiększenia naszego bezpieczeństwa narodowego. Państwo może pomóc poprzez finansowanie zalążkowe”

- powiedziała Premier Kallas, dodając, że stworzy to również miejsca pracy. Wsparcie lokalnych firm w rozwijaniu i wprowadzaniu innowacyjnych produktów na rynek ma wypełnić lukę rynkową w zakresie wykorzystania zaawansowanych technologii w obronności.

Dual-use a Venture Capital

Choć w przeszłości inwestorzy VC często omijali firmy dual-use z powodu niskiej gotowości instytucji rządowych do adopcji technologii cywilnych, w ciągu ostatnich dwóch lat stały się one coraz bardziej atrakcyjne. Inwazja Rosji na Ukrainę stała się przełomowym momentem dla technologii obronnych co potwierdza Uwe Horstmann – General Partner z funduszu Project A: 

„Firmy venture capital w przeszłości unikały inwestycji w DefenseTech. W obliczu wojny na Ukrainie, VC nie mogą sobie już na to pozwolić.”

Przejście przez „Dolinę Śmierci”

Dla firmy rozwijającej technologię dual-use, która nigdy wcześniej nie współpracowała z sektorem obronnym, droga może być nie tylko długa i kręta, ale może wręcz okazać się nie do pokonania. Wiele faz walidacji, certyfikacji, zatwierdzania i zamówień publicznych może ciągnąć się miesiącami, a nawet latami, zanim zostanie osiągnięty pozytywny wynik. Praca dla dwóch różnych typów klientów – prywatnych i publicznych – może oznaczać, że firmy muszą spełniać różne potrzeby. Nie jest niczym niezwykłym, że założycielom firm kończą się środki finansowe w trakcie oczekiwania na przyznanie kontraktów w tak zwanej „Dolinie Śmierci”. Założyciele mogą próbować przetrwać tę „dolinę” za pomocą przychodów od klientów komercyjnych, ale często polegają na inwestorach, aby zapewnić sobie dodatkowy czas działania. Ważnym wnioskiem płynącym do firm jest uznanie, że wojsko może nigdy nie być klientem, który kupi daną technologię, może natomiast oczekiwać jej w kompletnych systemach uzbrojenia. Prowadzi to do wniosku, że jednym z kluczowych partnerów dla firm dual-use będą firmy z sektora obronnego, czy też firmy dostarczające rozwiązania zwiększające odporność państwa.

Czego szuka się w inwestycjach dual-use?

Idealny founder start-upu w przestrzeni dual-use nie tylko posiada niezwykłe umiejętności przywódcze, które zawsze są w centrum tezy inwestycyjnej, ale także wykazuje zdolność do nawigacji w skomplikowanym środowisku kontraktów rządowych. Craig Cummings z funduszu Moonshots Capital mówił: 

„Niedawno zainwestowaliśmy w Proteus Space, prowadzoną przez współzałożyciela i CEO Davida Kervina, byłego Marine USA z ponad 20-letnim doświadczeniem w ubieganiu się i wygrywaniu kontraktów rządowych. Założyciele firm dual-use, którzy mają mało doświadczenia w pracy z rządem federalnym, mogą i powinni zwrócić się do VC i doradców, którzy mogą zapewnić im odpowiednie wsparcie.”

Krytyczne technologie podwójnego zastosowania napędzające globalny rozwój gospodarczy (wg akceleratora Stardust)

• Zaawansowane materiały: Innowacyjne materiały, takie jak te o wyjątkowej wytrzymałości, trwałości i/lub unikalnych właściwościach, znajdują zastosowanie w lotnictwie, zaawansowanej produkcji oraz w różnych systemach obronnych.
• Biotechnologia i zaawansowana medycyna: Postępy w biotechnologii mają potencjał podwójnego zastosowania, obejmując zarówno zaawansowane metody leczenia medycznego, jak i obronę biologiczną. Obejmuje to inżynierię genetyczną, biologię syntetyczną oraz opracowywanie środków zaradczych przeciwko zagrożeniom biologicznym.
• Przyszłe generacje technologii bezprzewodowej (FutureG): Sieci FutureG różnią się od istniejących sieci, takich jak 5G, dzięki różnym udoskonaleniom, takim jak precyzyjne pozycjonowanie, zwiększona niezawodność sieci, większa efektywność energetyczna i lepsze bezpieczeństwo. Jest to kluczowe dla zapewnienia bezpiecznej i niezawodnej komunikacji, umożliwienia technologii takich jak Internet Rzeczy (IoT) oraz wsparcia zaawansowanej komunikacji wojskowej.
• Interfejsy człowiek-maszyna: Interfejs człowiek-maszyna (HMI: Human-Machine Interface) to interfejs użytkownika lub pulpit łączący człowieka z maszyną, systemem lub urządzeniem. Technologia HMI umożliwia szybkie planowanie misji i dowodzenie.
• Hipersonika: Systemy hipersoniczne poruszają się w atmosferze przez znaczną część swojego lotu z prędkością równą lub większą niż pięciokrotna prędkość dźwięku, pokonując ogromne odległości w ciągu kilku minut. Hipersonika będzie miała liczne cywilne zastosowania, w tym niskokosztowe wystrzeliwanie małych satelitów. Jeśli satelity zawiodą, hipersoniczne statki powietrzne mogą stanowić ich zabezpieczenie.
• Zintegrowane systemy sieciowe: Zintegrowane systemy sieciowe to zdolność do komunikacji, udostępniania informacji w czasie rzeczywistym oraz skutecznego dowodzenia i kontroli w zakłóconym środowisku elektromagnetycznym. Musi pozwalać na współdziałanie dowolnego czujnika lub strzelca w walce i integrować różnorodne systemy. Interoperacyjna sieć wykorzystująca nowoczesne możliwości w całym spektrum elektromagnetycznym, takie jak 5G, sieci definiowane programowo i radia, a także nowoczesne techniki wymiany informacji, pozwoli rządom lepiej integrować różne systemy misji i zapewnić w pełni sieciowe dowodzenie, kontrolę i komunikację, które są zdalne, odporne i bezpieczne.
• Zintegrowane systemy sensoryczne i cybernetyczne: Technologie ISC mogą być wykorzystywane do poprawy świadomości sytuacyjnej, podejmowania decyzji oraz dowodzenia i kontroli zarówno w środowiskach cywilnych, jak i wojskowych. Technologie te łączą systemy sensoryczne i komunikacyjne, aby efektywnie wykorzystywać zasoby bezprzewodowe przy jednoczesnym realizowaniu szerokoobszarowego monitorowania środowiska.
• Mikroelektronika: Mikroelektronika to układy i komponenty, które stanowią „mózg” elektronicznych systemów funkcjonalnych stworzonych przez człowieka. Dotknęły one każdego aspektu współczesnego życia, od komputerów osobistych, telefonów komórkowych, faksów, kuchenek mikrofalowych, kalkulatorów i innych. Praktycznie każdy system wojskowy i komercyjny opiera się na mikroelektronice, dlatego kluczowe jest posiadanie kontroli nad procesem produkcji i łańcuchem dostaw.
• Nauka kwantowa: Nauka kwantowa to badanie właściwości fizycznych na małych, nawet atomowych, skalach. Technologie kwantowe obiecują dramatycznie zwiększyć moc i prędkość obliczeniową, umożliwiając maszynom rozwiązywanie problemów poza możliwościami obecnej generacji komputerów.
• Technologie kosmiczne: Technologie związane z eksploracją kosmosu, komunikacją satelitarną, zdalnym sensingiem i świadomością sytuacyjną w przestrzeni kosmicznej są kluczowe zarówno dla zastosowań wojskowych, jak i cywilnych, w tym nawigacji, komunikacji, nadzoru i rozpoznania.
• Odnawialne źródła energii i magazynowanie: Zrównoważone i efektywne źródła energii są krytyczne dla operacji wojskowych, infrastruktury obronnej oraz redukcji zależności od podatnych na zagrożenia łańcuchów dostaw. Odnawialne źródła energii i magazynowanie obejmują technologie związane z energią słoneczną, wiatrową, biopaliwami, geotermią, zaawansowanym magazynowaniem energii, silnikami elektronicznymi i integracją sieci energetycznych.
• Zaufana sztuczna inteligencja (AI) i autonomia: Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe mają zastosowanie w różnych sektorach, w tym w obronie, wywiadzie, cyberbezpieczeństwie i systemach autonomicznych. Technologie te są wykorzystywane do analizy danych, rozpoznawania wzorców, podejmowania decyzji i innych. AI ma ogromny potencjał do poprawy zdolności i funkcji niemal wszystkich systemów i operacji. Zaufana AI i zaufane systemy autonomiczne są niezbędne, aby dominować w przyszłych konfliktach.

Żródło: https://starburst.aero/news/the-rise-in-dual-use-technologies/