Innowacje jako skuteczna droga rozwoju polskich biznesów. Już 4 na 5 firm podejmuje aktywność innowacyjną

Aż 79,6% firm działających w Polsce było aktywnych innowacyjnie w 2021 roku – wynika z IV edycji badania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw”. To ponad dwa razy więcej, niż jeszcze w poprzedniej edycji badania. Jak niemal jednomyślnie przyznają ankietowani przedsiębiorcy, działalność w kierunku wdrażania nowych lub ulepszonych rozwiązań to klucz do ogólnego rozwoju firmy.

Znane są już wyniki IV edycji cyklicznego badania „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) wśród mikro-, małych, średnich i dużych firm. Jego celem jest diagnoza stanu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i czynników, które ją kształtują. Wnioski są jednoznaczne – od poprzedniej edycji badania z 2020 roku polski biznes wyraźnie przekonał się do podejmowania działalności innowacyjnej.

Polskie firmy w kierunku innowacji

Aż 79,6% firm działających w Polsce wprowadziło lub próbowało wdrożyć w 2021 r. przynajmniej jedną innowację. To ponaddwukrotny wzrost względem poprzedniej edycji badania, gdzie odsetek ten wyniósł 34,7%. W II odsłonie badania firm aktywnych innowacyjnie było 35,8%, zaś w I – 32,3%. Skutecznie innowacje wdrożyło 75,1% z firm poddanych badaniu, przy czym w minionych edycjach badania było to kolejno (idąc wstecz): 30,1%, 32,4% i 30,1%. Jedynie 5,6% firm można określić jako nieskutecznych innowatorów, czyli takich, którzy przerwali, zaniechali lub nie ukończyli realizowanego projektu innowacyjnego. Co warte odnotowania, im większe i bardziej zaawansowane projekty były realizowane przez firmy, tym wyższy był odsetek niepowodzeń.

Raport wykazuje wyraźną zależność między wielkością firmy a podejmowaną aktywnością innowacyjną. Większe firmy częściej dążą do wprowadzania korzystnych zmian i cześciej są w tym zakresie skuteczne. Jednocześnie duże przedsiębiorstwa przodują we wdrażaniu nowych rozwiązań produktowych, przy czym mikroprzedsiębiorstwa – we wdrażaniu innowacyjnych procesów biznesowych.
W 2021 r. polskie firmy koncentrowały się na innowacjach w zakresie procesów biznesowych (67,1%). Innowacje produktowe w zakresie wyrobów lub usług wprowadzało zaś 29,8% przedsiębiorstw. 

Powody do innowacji

Wśród motywacji do podejmowanych działań innowacyjnych wśród polskich przedsiębiorców dominuje postawa reaktywna. Firmy decydują się na innowacyjne rozwiązania, chcąc reagować na zmieniające się potrzeby klientów, nadążać za konkurencją oraz nowymi trendami na rynku. Źródłem innowacji jest często także zewnętrzne otoczenie przedsiębiorstwa. Osobami decyzyjnymi, w zakresie podejmowanej aktywności innowacyjnej w firmach, są te obejmujące pozycje zarządcze, natomiast w większych firmach dodatkowo inicjatywa wypływa ze strony zespołów organizacyjnych, kreatywnych czy B+R.

90,8% przedsiębiorstw podejmujących działania innowacyjne w 2021 r. przyznało, że przyczyniły się one do ogólnego rozwoju firmy. Innymi benefitami z dążenia do innowacji były: podniesienie jakości usług i wyrobów (83,6%) oraz zwiększenie wydajności pracy (83,4%).

Czynniki sprzyjające i bariery dla innowacji

Wśród najczęściej wskazywanych przez firmy trudności dla podejmowania działań innowacyjnych były bariery administracyjne (77,9%). Oczywistym czynnikiem mającym wpływ na podjęcie działalności innowacyjnej jest także kwestia finansowa (72,2% wskazań). W 2021 r. łącznie ponad jedna trzecia przedsiębiorstw innowacyjnych przeznaczyła na ten cel nie więcej niż 50 tys. zł, a w przypadku co dziesiątej firmy innowacyjnej nakłady były nie większe niż 10 tys. zł. Głównym źródłem finansowania działalności innowacyjnej firm w 2021 r. były środki własne, niemniej przedsiębiorcy często decydowali się też na pozyskiwanie zewnętrznych źródeł finansowania. Najczęściej decydowano się na dotacje z funduszy unijnych (45,9%).

Firmy wskazywały też na bariery takie jak: trudności w pozyskaniu wykwalifikowanych pracowników (60,1% wskazań), brak czasu na myślenie o innowacjach (56,2%), skomplikowane i nieprzystosowane do specyfiki działalności innowacyjnej przepisy prawa / nieznajomość przepisów po stronie firmy (52,9%) oraz niewystarczający dostęp do wiedzy na temat najnowszych rozwiązań / najnowszych trendów (51,9%).
Innym aspektem mającym wpływ na działalność innowacyjną jest szeroko rozumiane otoczenie zewnętrzne podmiotów. Wsparciem dla wdrażania innowacji są współpracujące z przedsiębiorstwami jednostki sektora publicznego (wskazane przez 26,1% firm innowacyjnych i 30,7% firm nieskutecznie realizujących projekt innowacyjny) klienci, dostawcy i konkurenci firm (odpowiednio 25,6% i 17,7%) oraz sektor nauki obejmujący szkoły wyższe, instytuty badawcze, w tym PAN (odpowiednio 4,2% oraz 4,9%). Przy współpracy w obszarze działalności innowacyjnej z innymi podmiotami gospodarczymi, ponad trzy czwarte przedsiębiorstw podejmujących taką współpracę wskazało na obszar wspólnych prac koncepcyjnych, burzy mózgów czy też wymiany pomysłów (76,7%).

Wskaźnik Dojrzałości Innowacyjnej

Wskaźnik Dojrzałości Innowacyjnej (WDI) to syntetyczna miara ilustrująca poziom innowacyjności polskich firm. Średnia wartość wskaźnika w IV edycji badania wyniosła 32,10 na 100 punktów (w III edycji było to 19,02 pkt.). Zarówno ogólna wartość WDI, jak i wartość składających się na WDI wskaźników cząstkowych (infrastruktura i zarządzanie, kapitał relacyjny, zwrot z innowacji, otoczenie innowacji) wzrosła w porównaniu do wcześniejszych edycji, co pozwala stwierdzić, że dojrzałość innowacyjna polskich przedsiębiorstw wzrosła.

Tegoroczna edycja badania „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” zaowocowała obszernym i szczegółowym opracowaniem, prezentującym przekrojową kondycję polskich firm. Wyniki badań dowodzą, że polski biznes rozwija się dzięki innowacjom. Dzisiaj już niemal 4 na 5 firm można uznać za takie, które podejmują działalność w tym kierunku. Proaktywna postawa polskich przedsiębiorców, gotowość na zmiany i dążenie do biznesu skrojonego na miarę obecnych i przyszłych potrzeb jego klientów, choćby i motywowana celem niepozostawania w tyle względem konkurencji, skutkują tym, że coraz bardziej doceniana jest potrzeba rozwoju i nowych rozwiązań. 9 na 10 przedsiębiorców przyznaje, że działania proinnowacyjne w jakimkolwiek obszarze doprowadziły do ogólnego rozwoju biznesu. A skoro świadomość tej zależności jest tak wysoka, to pozostaje nam liczyć, że apetyt na innowacje będzie stale wzrastał, z korzyścią zarówno dla przedsiębiorców, jak i konsumentów oraz całej gospodarki.

O badaniu

„Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” to cykliczne badanie realizowane w latach 2017-2023 przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, którego celem jest diagnoza stanu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i czynników ją kształtujących. 

Badanie dostarcza danych pozwalających rozpoznać: skalę działalności innowacyjnej polskich przedsiębiorstw, rodzaje i źródła działalności innowacyjnej, współpracę z innymi podmiotami w procesie innowacyjnym, jak również zagadnienie ochrony prawnej innowacyjnych rozwiązań, innowacyjności w kontekście umiędzynarodowienia, korzyści płynących z działalności innowacyjnej oraz uwarunkowań rozwoju działalności innowacyjnej.

Badanie realizowane jest za pomocą technik ilościowych (CATI) oraz jakościowych (IDI i FGI) w grupie mikro- (bez samozatrudnionych), małych, średnich i dużych przedsiębiorstw.

Badanie ilościowe w IV edycji monitoringu zostało zrealizowane w okresie 11 lutego – 7 kwietnia 2022 roku na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej wynoszącej 1787 firm.

Pełna treść raportu „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” dostępna jest na stronie PARP pod tym linkiem.

Badanie jest elementem działań związanych z prowadzeniem monitoringu Narodowego Systemu Innowacji (NSI) w ramach projektu pozakonkursowego Centrum analiz i pilotaży nowych instrumentów – inno_LAB (poddziałanie 2.4.1 POIR), realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii.